Những cuộc đào thoát khỏi bãi vàng

Ngày 28/4, Công an tỉnh Quảng Nam cho biết, sau khi lấy lời khai, đã hỗ trợ tiền xe để đưa em Mông Thị Khất (16 tuổi) và Lò Thị Xí (15 tuổi, cùng trú xã Bắc Lý, Kỳ Sơn, Nghệ An) về nhà. Do bị bóc lột lao động, hai phu vàng nhí đã băng rừng suốt 6 tiếng để tới Công an huyện Nam Giang kêu cứu.

Hai thiếu nữ cho hay, bị một phụ nữ lừa vào "làm việc nhẹ lương cao”. Tin lời, cả hai lập tức rời quê theo người này vào đến huyện Phước Sơn cách đây hai tháng. Các em bị đưa vào lao động tại một bãi vàng của Công ty vàng Phước Minh, do ông Ngô Văn Quang làm chủ khai thác ở xã Phước Thành, huyện Phước Sơn.

“Tại đây, em bị buộc lao động kiệt sức, lại thường xuyên bị đánh đập. Không chịu nổi, chúng em bàn nhau trốn. Tranh thủ lúc sơ hở, cả hai cắt rừng mà chạy”, Khất và Xí khai với Công an huyện Nam Giang.

Hai em cho hay, trong bãi vàng còn có hàng chục phu vàng cùng độ tuổi đang bị lao động khổ sai chưa thể trốn thoát.

Khoảng 100 phu vàng đào thoát khỏi, dọc đường đi hô lớn "anh em ơi. Tự do rồi, đói cũng về quê thôi". Ảnh: Trần Tân.

Sau khi tiếp nhận hai em, Công an huyện Phước Sơn đã bàn giao cho Công an tỉnh điều tra. “Về việc hai em khai còn nhiều lao động trẻ em trong bãi vàng, chúng tôi đã cử cán bộ phối hợp cùng Phòng Lao động Thương binh và Xã hội vào kiểm tra. Đến nay vẫn chưa thấy đoàn này trở về báo cáo kết quả”, đại tá Nguyễn Giới, Trưởng công an huyện Phước Sơn nói và cho hay nếu có phát hiện sử dụng lao động trẻ em sẽ xử lý nghiêm.

Vốn được xem là thủ phủ vàng của tỉnh Quảng Nam, đây không phải lần đầu tiên phu vàng bỏ trốn khỏi nơi làm việc. Đầu tháng 4/2014, khoảng 100 thanh thiếu niên quê ở miền tây Nghệ An đã băng rừng, đi bộ suốt gần một ngày để trốn khỏi bãi vàng cũng của công ty này. Những phu vàng người dân tộc Khơ Mú, đi bộ hơn 50 km để ra thị trấn Khâm Đức. Dọc đường đi, những phu vàng hô lớn “anh em ơi, tự do rồi, đói cùng về thôi…”.

“Lương tháng họ không trả, có người bị nợ lương từ năm ngoái. Bọn em trốn thế này bảo vệ bắt được đánh có người nằm liệt giường. Làm trong hầm ở độ sâu cả nghìn mét nhưng không có máy thổi ngạt khiến nhiều người bị xỉu. Ăn uống chỉ là cơm thừa canh cặn”, một phu vàng bỏ trốn lúc đó nói.

Công an Quảng Nam trong một lần truy quét bãi vàng. Ảnh: Tiến Hùng.

Hơn một tháng sau cuộc bỏ trốn gây náo loạn huyện Phước Sơn của cả trăm phu vàng, cho rằng nơi làm việc chính là “địa ngục trần gian”, 4 thiếu niên dân tộc Khơ Mú quê ở huyện Kỳ Sơn (Nghệ An) đã trốn khỏi bãi vàng của công ty này. Bốn em gồm Seo Văn Viềng, Cụt Văn May, Cụt Văn Tuột và Cụt Buôn Hương lúc đó mới 15-16 tuổi đã băng rừng, đi bộ suốt 4 ngày đêm ra được thị trấn Khâm Đức. 

Viềng kể, cách đó 3 tháng, em và May được một người môi giới vào bãi vàng ở xã Phước Thành để làm việc cho công ty Phước Minh. Cùng chuyến đi đó, còn có hàng chục lao động nhí khác và một số ít đã trốn thoát vì không trụ nổi. “Tụi em làm ngày 11 tiếng, họ kêu trả lương 2,5 triệu đồng/tháng, nhưng phải làm đủ 6 tháng mới được nhận tiền. Làm dưới hầm sâu, tụi em ốm liên tục nhưng họ cứ bắt phải dậy đi làm. Bữa cơm hàng ngày chỉ có cá khô”, Viềng tố.

Không chịu được môi trường làm việc quá khắc nghiệt, 2h sáng 18/5, khi cả trại còn đang say ngủ, 4 em cùng nhau tháo chạy khỏi bãi vàng. Đến rạng sáng 22/5, các em mới ra tới thị trấn Khâm Đức. “Tụi em cứ thế mà chạy. Có 2 đêm ngủ lại ở rừng, còn lại đi mãi. Đói quá nên nhổ sắn củ người ta trồng, rồi hái lá cây rừng để ăn cầm hơi. Rồi tiếp tục chạy…”, May nhớ lại. Ra đến thị trấn tá túc ở một nhà dân được vài ngày để chờ về quê, nhóm bốn phu vàng này bị người công ty sau đó phát hiện, áp tải đưa về bãi vàng.

Hai thiếu nữ bỏ trốn mà ông Quang cho rằng "đã 19-20 tuổi". Ảnh: C.A

Ông Nguyễn Mạnh Hà, Chủ tịch UBND huyện Phước Sơn, cho hay nhận được phản ánh, nhiều lần các ngành chức năng quyết tâm đánh úp, truy quét, kiểm tra về việc sử dụng lao động trẻ em ở các bãi vàng nhưng không thành công. “Mình chưa vào tới bãi thì họ đã biết rồi. Lúc đó những lao động bất hợp pháp, chưa đủ tuổi sẽ được đem đi giấu. Rất khó để kiểm soát”, ông Hà nói.

Trong khi đó, trao đổi với VnExpress, ông Ngô Văn Quang, Giám đốc Công ty vàng Phước Minh, cho hay không hề có chuyện phu vàng bị đánh đập. “Năm kia có một lần cấp dưới tôi có đánh đập phu vàng nhưng sau đó tôi quán triệt nên không hề xảy ra nữa. Cuộc sống của phu vàng ở đây rất tốt, chả có gì là bóc lột cả”, ông Quang nói.

Ông Quang nói rằng không hiểu lý do vì sao các phu vàng lại bỏ trốn. “Nếu ai xin nghỉ tôi đều cho về. Nó cứ thích đi là đi rồi có người rủ rê bỏ qua nơi khác làm. Ngoài ra, đôi khi mình mà làm không vừa ý nó, nó cũng bỏ đi. Chẳng hiểu được những người này”, ông Quang nói.

Đối với trường hợp của Khất và Xí, ông Quang cho rằng hai em này “đã 19 hoặc 20 tuổi chứ không có chuyện sinh năm 2000”.

Tiến Hùng