Vì sao Quốc hội không giám sát chuyên đề sự cố môi trường do Formosa gây ra

Chiều 27/7, Quốc hội biểu quyết thông qua Nghị quyết về Chương trình hoạt động giám sát của Quốc hội năm 2017. Theo đó, Quốc hội sẽ tiến hành giám sát 2 chuyên đề: Việc thực hiện chính sách, pháp luật về an toàn thực phẩm giai đoạn 2011 – 2016; Việc thực hiện chính sách, pháp luật về cải cách tổ chức bộ máy hành chính nhà nước giai đoạn 2011-2016.

Một số đại biểu đã đề nghị Quốc hội giám sát tối cao Formosa sau sự cố môi trường. Ảnh minh họa: Đức Hùng.

Tổng thư ký Quốc hội Nguyễn Hạnh Phúc trình bày báo cáo giải trình của Uỷ ban thường vụ Quốc hội (UBTVQH) cho biết, có một số ý kiến đề nghị giám sát việc thực hiện chính sách pháp luật về đầu tư trong nước và đầu tư có vốn nước ngoài liên quan đến việc bảo vệ tài nguyên môi trường; tổ chức giám sát việc ô nhiễm môi trường của tập đoàn Formosa Hà Tĩnh (FSH) gây ra tại một số tỉnh miền Trung. Trước các ý kiến này, UBTVQH nhận thấy vấn đề môi trường trong việc thực hiện các dự án trong nước và có vốn nước ngoài là vấn đề bức xúc, được dư luận rất quan tâm, do việc thực hiện còn nhiều bất cập hạn chế. Ô nhiễm do tập đoàn FSH gây ra không chỉ ảnh hưởng đến đời sống của hàng trăm ngàn người dân khu vực miền Trung mà còn tác động nhất định đến tình hình kinh tế - xã hội trong cả nước. 

Theo UBTVQH, năm 2011, Quốc hội đã tiến hành giám sát việc thực hiện chính sách pháp luật về môi trường tại các khu kinh tế, làng nghề. Năm 2012, UBTVQH cũng đã tiến hành giám sát việc thực hiện chính sách pháp luật về quản lý, khai thác khoáng sản gắn với bảo vệ môi trường. Các kết luận kiến nghị của các giám sát này đang được triển khai thực hiện. Với sự cố ô nhiễm môi trường do tập đoàn FSH gây ra, thời gian qua Chính phủ, các cơ quan hữu quan đã khẩn trương triển khai và tiến hành nhiều giải pháp quyết liệt, phát hiện nguyên nhân, khắc phục hậu quả và đã đạt được kết quả bước đầu.

Hiện nay các cơ quan chức năng đang tiến hành làm rõ trách nhiệm, xử lý sai phạm của cá nhân, tập thể có liên quan. Ngay sau khi xảy ra sự cố, UBTVQH đã chỉ đạo Uỷ ban khoa học, công nghệ và môi trường chủ động nắm tình hình, làm việc với các bộ ngành, địa phương có liên quan để báo cáo kết quả với UBTVQH (dự kiến cuối tháng 7). Để có thêm cơ sở cho việc xem xét, đánh giá vấn đề này UBTVQH đã giao cho Uỷ ban khoa học, công nghệ và môi trường trực tiếp giám sát về việc thực hiện chính sách pháp luật về bảo vệ môi trường khu công nghiệp và khu kinh tế ven biển các tỉnh Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa thiên - Huế, trong đó có hoạt động của Tập đoàn FSH, báo cáo kết quả cho Quốc hội để tiếp tục theo dõi giám sát.

Như vậy, theo báo cáo giải trình của UBTVQH nêu trên, việc giám sát hoạt động của Tập đoàn FHS hiện do một cơ quan của Quốc hội thực hiện, hai cuộc giám sát chuyên đề của Quốc hội năm 2017 không có nội dung liên quan đến sự cố môi trường biển do FHS gây ra. Theo Luật hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND (có hiệu lực từ 1/7/2016), Quốc hội ra nghị quyết thành lập Đoàn giám sát chuyên đề theo đề nghị của Ủy ban thường vụ Quốc hội. Khi kết thúc hoạt động giám sát, Đoàn giám sát báo cáo kết quả giám sát để Quốc hội xem xét tại kỳ họp gần nhất.

Trước đó (ngày 25/7), tại phiên thảo luận về dự kiến chương trình giám sát năm 2017, đại biểu Trương Trọng Nghĩa đề nghị Quốc hội giám sát dự án đầu tư nước ngoài gây hại tới môi trường, trọng điểm là dự án Formosa Hà Tĩnh.

Ủng hộ đề xuất của ông Trương Trọng Nghĩa, đại biểu Vũ Trọng Kim nói: “Phải có ủy ban lâm thời giám sát Formosa, vì đây là giám sát cả đầu tư chứ không chỉ là môi trường. Vấn đề này bây giờ không hề đơn giản. Vụ việc ở Formosa không chỉ là sự cố môi trường mà là thảm họa môi trường. Bao giờ mới khắc phục xong, nguy cơ còn không, ai dám nói?”.

Võ Hải - Hoài Thu

Hiện tượng cá chết hàng loạt khởi nguồn từ một số lồng nuôi cá bè gần khu công nghiệp Vũng Áng (Sơn Dương, Kỳ Anh, Hà Tĩnh), sau đó lan đến Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên - Huế khiến đời sống người dân 4 tỉnh miền Trung lao đao. Để tìm nguyên nhân, một số bộ ngành liên quan cùng các viện nghiên cứu, 100 nhà khoa học trong và ngoài nước đã vào cuộc. Cuối tháng 6, Formosa Hà Tĩnh đã thừa nhận là nguyên nhân trực tiếp gây ra sự cố môi trường biển 4 tỉnh miền Trung  và cam kết bồi thường 500 triệu USD để khắc phục hậu quả, cải tạo môi trường.